-
1 урау
I перех.1) мота́ть, нама́тывать/намота́ть ( что на что) || нама́тываниейонны йомгакка урау — мота́ть шерсть в клубо́к
чолгау урау — намота́ть портя́нки
кәтүккә җеп урау — нама́тывать ни́тки на кату́шку
2) обма́тывать/обмота́ть, навива́ть/нави́ть, накру́чивать/накрути́ть, обвива́ть/обви́ть || обма́тывание, обмо́тка, навива́ние, накру́чиваниебарабанга канатны урау — накрути́ть кана́т на бараба́н
муенын шарф белән урау — обмота́ть ше́ю ша́рфом
чүпрәк белән урау — обмота́ть тря́пкой
3) завёртывать/заверну́ть, обёртывать/оберну́ть ( что во что) || завёртывание, обёртываниесөлгегә урау — заверну́ть в полоте́нце
кәгазь белән урау — оберну́ть бума́гой
4) ку́тать, заку́тывать/заку́тать, уку́тывать/уку́тать, оку́тывать/оку́тать || заку́тывание, уку́тывание, оку́тываниешәлгә урау — уку́тывать в шаль
5) окружа́ть/окружи́ть, охва́тывать/охвати́ть, обступа́ть/обступи́ть ( кого) || окруже́ние, охва́тываниегаскәр белән урау — окружи́ть войска́ми
6) обходи́ть, объе́хать; ходи́ть кру́жным путёмбакчаны урау — обходи́ть сад
•- урап алу- урап алыну
- урап кайту
- авылны урап кайттым
- урап үтү
- урап чыгу II прил.обхо́дный, кру́жныйурау юл — обхо́дный путь
-
2 ефәк
1. сущ.1) шёлк || шелкови́чный ( клей)ефәк агачы — шелкови́чное де́рево; шёлковый ( комбинат)
ефәк белән чигелгән — вы́шито шёлком
ясалма ефәк — иску́сственный шёлк
күлмәклек ефәк алу — купи́ть шёлк на пла́тье
ефәк тән генә киенү — одева́ться (наряжа́ться) в шелка́
2) в составе сложных слов шелко-ефәк буяу цехы — шёлкокра́сочный цех
ефәк чорнау (урау) — мота́ть шёлк, шёлкомота́ние
ефәк чорнау (урау) — цехы шёлкомота́льня
ефәк эрләү цехы — шёлкопряди́льня
2. прил.ефәк эшкәртүче промышленность — шёлкообраба́тывающая промы́шленность
1) шёлковый, из шёлка (платок, шарф)ефәк җеп — шёлковая ни́тка, шелкови́на
ефәк сүс — шёлковое волокно́, шелкови́на
2) перен. не́жный, мя́гкий, шёлковый, шелкови́стый (о волосах, мехе, траве, солнечных лучах)ефәк җил — мя́гкий ветеро́к
•- ефәк кебек
- ефәк сыман
- ефәк корты
- ефәк кузысы
- ефәк күбәләге
- ефәк чорнаучы
- ефәк эрләүче••ефәк кә төрү — оде́ть в шёлк (шелка́)
ефәк тән генә йөртү — одева́ть то́лько в шёлк (шелка́)
-
3 уралу
1)а) страд.-возвр. от урау; мота́ться, нама́тываться/намота́ться; навора́чиваться/навёртываться, обма́тываться/обмота́ться ( само собой) || нама́тывание, обма́тывание ( чем)башы бинт белән уралган — голова́ у него́ обмо́тана бинто́м
канат барабанга уралган — кана́т намота́лся на бараба́н
б) навива́ться/нави́ться; накру́чиваться/накрути́ться || накру́чиваниев) обвива́ться/обви́ться; сплета́ться/сплести́сьг) завора́чиваться, обвёртываться, упако́вываться || за́воротэчәкләр уралу — за́ворот кишо́к
д) оку́тываться/оку́татьсятузан белән уралу — оку́тываться пы́лью
2) запу́тываться/запу́таться ( в чём)бозау арканга уралган — телёнок запу́тался в арка́не
3) перен. пу́таться между (кем, чем), крути́ться, верте́ться около (кого-л.) пу́таться под нога́ми, меша́тьбала әнисе янында урала — ребёнок ве́ртится во́зле ма́тери
•- уралып үсү -
4 мыек
сущ.1) усы́, ус, у́сики уменьш.мыек җиткерү (үстерү) — отра́щивать усы́
кара мыек — чёрные усы́
мыекларны тырпайту — топо́рщить усы́
2) разг. челове́к с больши́ми уса́ми, уса́тый челове́к, уса́чбер кара мыек килеп керде — зашёл челове́к с чёрными уса́ми
теге мыекны яңадан очратмадык — того́ усача́ (уса́того челове́ка) бо́льше не встре́тили
3) спец. усы́, у́сики (у растений, животных, насекомых)мыек мәчедә дә бар — (погов.) усы́ и у ко́шки есть
морж мыегы — усы́ моржа́
кама мыегы — усы́ вы́дры
бакча җиләге мыек белән үрчетелә — садо́вые я́годы размножа́ются у́сиками (уса́ми)
мыек астыннан көлү (көлеп кую) — ухмыльну́ться, слегка́ улыбну́ться; усмехну́ться в усы́
••мыек та чыкмаган — ещё мо́лод, зе́лен
мыек тибү — стать совершенноле́тним, достичь совершенноле́тия
мыек чуалту — беспоко́ить, обеспоко́ить, создава́ть/созда́ть ли́шние хло́поты
- мыек күпертүмыекка урау (чорнау) — намота́ть себе́ на ус; закрепи́ть в па́мяти, запо́мнить
- мыек та селкетмәү
- мыек чуалу
- мыек чыгу -
5 уравыч
I 1. прил.1) кругово́й; око́льный, обходно́й, не прямо́йсм. тж. урау IIуравыч юл — око́льный путь
уравыч юл белән — кружны́м путём
2) в знач. нареч. уравычтан в обхо́д, в объе́зд2. сущ.уравычтан йөрү — е́здить в объе́зд; ходи́ть в обхо́д
обхо́д, объе́здсм. тж. әйләнечII сущ.уравыч ясау — де́лать обхо́д (объе́зд)
о́нучи, портя́нкиул ак уравычлардан — он в бе́лых портя́нках
уравычларны киптерергә кую — пове́сить о́нучи суши́ться
-
6 урату
1) понуд. от урау 1)-2)2) перех. отгора́живать/отгороди́ть, огражда́ть/огради́ть ( что чем)бакчаны койма белән урату — огради́ть огоро́д забо́ром
3) окружа́ть/окружи́ть, обступа́ть/обступи́тьсугышчылар аны уратып алдылар — бойцы́ обступи́ли его́
4) обходи́ть, объе́хать, объе́здить ( что)бакчаны уратып чыгу — обойти́ сад
күлне урату — объе́хать о́зеро
5) в знач. нареч. уратыпа) кру́жным путём, в обхо́д, в объе́здуратып бару — пое́хать кру́жным путём
уратып йөрү — ходи́ть (е́здить) в обхо́д (в объе́зд)
б) круга́ми по спира́лиуратып буяу — кра́сить круга́ми по спира́ли ( стойки крыльца)
•••уратып сөйләү — говори́ть намёками; нача́ть разгово́р издалека́
См. также в других словарях:
белә — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белән — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
урау — 1. Берәр нәрсәне (мәс. җепне, бауны һ. б.) икенче әйбер тирәли кат кат әйләндереп чорнау. с. Чорнау эшен башкара торган 2. Кемне яки нәрсәне әйбер белән бөтен яктан төрү 3. Тәмәкене тарту өчен кәгазь кисәгенә салып, көпшә форм. тыгыз һәм кыска… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чолгавыч — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чу — иск. Кайбер аяк киемнәре (мәс. итек) эченнән аякка урау өчен тукыма кисәге аяк чуы. II. ЧОЛГАУ – ф. 1. Берәр нәрсә (чүпрәк, тукыма һ. б. белән урау, чорнау, төрү 2. Берәр кеше яки нәрсә тирәсенә килеп туплану, аны әйләндереп алу 3. Берәр нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
урату — 1. Урау (1 5) 2. Урап, чолгап алу, берәр кеше яки нәрсә тирәсендә күпләп җыелу, туплану 3. к. Урау (4,5) 4. Нәрсәнең дә булса тирәсенә берәр нәрсә тору; тирәләп, әйләндереп алу бакчаны койма белән урату 5. рәв. УРАТЫП – Әйләнеп, әйләнеч юл белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрү — ф. 1. Берәр нәрсәне кат кат бөкләү, бөтерү 2. Тәмәкене тартыр өчен кәгазь кисәгенә салып, тыгыз итеп бөтереп, нечкә, кыска челем ясау 3. Берәр нәрсәне кәгазьгә, чүпрәккә һ. б. ш. урау. Шундый эш өчен ярарлык төрү кәгазе 4. Берәр кешене материал,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
берлә — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
берлән — иск. бәйл. 1. Бергәлекне, юлдашлыкны белдерә 2. Нин. б. объектка яки үзара мөнәсәбәтне аныклаганда кулл. дөнья б. танышу 3. туган көн б. котлау ашыгулык б. ялгышу акка буялу б. карга агармас уку б. тиз үтәр кыш йомыш б. килдем 4. саклык б. эшлә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бинтлау — БИНТ САЛУ – Нәр. б. бинт яки марля белән тыгыз итеп урау, бәйләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
будыру — 1. (Буу (1 6) ) 2. Берәр нәрсә белән кысып урау, буып бәйләү (җиңне, балакны һ. б. ш.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
